W życiu każdego z nas pojawia się moment, w którym pragniemy dowiedzieć się więcej na temat naszych korzeni. W tym wpisie pokażę, jak można wspomóc poszukiwania swoich przodków.
Od czego zacząć poszukiwania przodków?
W pierwszej kolejności powinniśmy sięgnąć do własnej pamięci i pamięci naszych bliskich, którzy są w stanie opowiedzieć nam o tych członkach rodziny, których pamiętają. W którymś momencie ich wiedza się jednak skończy, wtedy warto będzie znaleźć zdjęcia i dokumenty przechowywane w domach naszych rodzin. Dzięki takim dokumentom łatwiej będzie nam ustalić interesujące nas w dalszej kolejności dane.
Czy można znaleźć informacje o przodkach w internecie?
Dawniej jedynym sposobem na dotarcie do dokumentów poświadczających naszych przodków było udanie się do konkretnego urzędu, który przechowywał dane metrykalne mieszkańców regionu. Dziś wiele z tych dokumentów zostało już archiwizowanych i udostępnionych publicznie przez internet.
Od czego zacząć poszukiwania przodków w internecie? Wyszukiwarka
W pierwszej kolejności użyjmy wyszukiwarki, np. Google, gdzie wyszukamy imię i nazwisko danej osoby. Imię i nazwisko powinniśmy wpisać na wiele różnych sposobów, czyli w przykładowych formatach:
„IMIĘ NAZWISKO”
„NAZWISKO IMIĘ”
„IMIĘ, DRUGIE IMIĘ, NAZWISKO”
Ważne jest używanie cudzysłowu w polu wyszukiwania – dzięki temy wyszukiwarka znajdzie tylko takie konkretne następujące po sobie słowa, a nie na przykład listę, na której w jednym miejscu występuje imię Andrzej a w innym miejscu nazwisko Melszyńki”.
Jeśli wyników jest zbyt wiele, można spróbować dopisać nazwę miejscowości, w której spodziewamy się, że dana osoba mogła mieszkać lub z której mogła pochodzić.
Jak znaleźć wzmianki o swoich przodkach w archiwach cyfrowych?
Istnieje szansa, że nasi przodkowie mogli być znaczącymi ludźmi, np. byli strażakami, żołnierzami, politykami, dyrektorami zakładów, świadkami i uczestnikami wielkich wydarzeń czy zostali odznaczeni orderami. W takim przypadku istnieje spore prawdopodobieństwo, że istnieją o nich wzmianki w prasie codziennej, specjalistycznej, albo w dokumentach notarialnych, gminnych itd. Warto przeszukać zasoby archiwów cyfrowych, wyszukując imienia i nazwiska danej osoby:
Jak znaleźć w internecie dane metrykalne swoich przodków?
Urzędy przechowują dane na temat narodzin, chrzcin, ślubów i zgonów. Większość tych ksiąg z czasów przedwojennych była zapisywana odręcznie i aktualnie znajduje się w zbiorach Narodowych Archiwów Cyfrowych. To, czego potrzebujemy w tym momencie, to data ślubu, zgonu, czy narodzin danej osoby, lub samo nawet miejsce, w którym to się wydarzyło.
W wyszukiwarce możemy wpisać samą nawet nazwę miejscowości, w naszym przykładzie użyłem nazwy „Baranowo” i dostaniemy informację o zbiorach, jakie są dla tej miejscowości dostępne. Tutaj widzimy dokumenty z urzędu stanu cywilnego z lat 1808 do 1825 oraz inne dokumenty z lat 1826 do 1921. W tym zbiorze najpewniej znajdziemy narodziny.
Klikamy więc w podświetlony numer zespołu 79/101/0 i przenosimy się na podstronę tych zbiorów dokumentów. Tutaj widzimy dokładniejszy opis tego, co znajduje się w zbiorze.
Przechodzimy do zakładki „Skany”, żeby znaleźć interesujące nas dokumenty. Jeśli skanów jest zbyt wiele, przechodzimy do sekcji „Lista jednostek”, w której widzimy dokładniejszy podział, dzięki czemu łatwiej będzie nam znaleźć interesujące nas dokumenty.
Postanowiłem sprawdzić rok 1837. Po kliknięciu ukazały nam się skany poszczególnych stron księgi. Powinniśmy zjechać na sam dół wyników i tutaj znaleźć spis treści:
W tym przypadku widzimy, że spis treści znajduje się na skanie numer 59 – otwórzmy ten skan.
Nasz spis treści wygląda tak jak poniżej. Może w pierwszej chwili wydaje się mało czytelny, ale po przyjrzeniu się można dość łatwo rozczytać nazwiska i imiona.
Jeśli naszymi przodkami są np. osoby z rodziny Orzeł, to tutaj widzimy zarówno Jana jak i Piotra Orła na pozycjach kolejno 17 i 38 w księdze.
Wpis o kolejności 38. wygląda tak jak poniżej i możemy odczytać w nim informację, że Piotr Orzeł zmarł w wieku 60 lat 23 lutego 1837 roku o piątej wieczorem. Syn Franciszka i Katarzyny. Jeśli więc wiemy, że rodzinami Piotra Orła byli Franciszek i Katarzyna, to już wiemy, kogo w dalszej kolejności mamy szukać.
Pismo polskie, o ile często wydaje się nieczytelne, to po kilku chwilach daje się odczytać bez większego problemu. Gorzej, jeśli pismo nie jest po polsku.
Co jeśli znajdziemy dokument zapisany po niemiecku lub cyrylicą? Jak może nam pomóc sztuczna inteligencja?
Jeśli dokumenty są dla nas zupełnie nieczytelne, możemy spróbować odszyfrować je z pomocą Sztucznej Inteligencji. Mamy wiele różnych narzędzi tego typu, ale do tego zadania najlepszym w tej chwili (marzec 2024) jest Gemini dostarczony za darmo przez Google.
Wystarczy, że przejdziemy do Gemini — klik — i wkleimy mu interesujący nas zapis z dokumentu. Następnie wpisujemy komendę np. „Wyjaśnij, co to za dokument” i czekamy na efekty.
Musimy jednak pamiętać, że taki model sztucznej inteligencji też często będzie miał problem z bardzo dokładnym odczytaniem treści, dlatego warto próbować prosić go kilka razy o zrobienie tego samego zadania, tylko nieco innymi słowami i z nieco innymi fragmentami dokumentu. Narodowe Archiwum Cyfrowe umożliwia też rozjaśnienie dokumentu jeszcze w przeglądarce, co może okazać się równie przydatne w próbach odszyfrowania treści.
W końcu na pewno uda nam się wyciągnąć jakościowe i interesujące nas dane nawet zapisane w języku rosyjskim.
